اسکولیوز چیست؟ عوارض، نشانه‌ها و جدیدترین روش‌های درمان
اسکولیوز یکی از رایجترین بیماری‌های ستون فقرات است و بسیاری از مردم بدون آن که خودشان خبر داشته باشند، از این بیماری رنج می‌برند!
در این مقاله از مجله آبادیس به سراغ بررسی این بیماری رفته‌ایم. در ادامه بررسی خواهیم کرد که اولاً بیماری اسکولیوز چیه، چه عوارض و نشانه‌هایی دارد و جدیدترین روش‌های درمانی آن چیست.
اسکولیوز چیست و چند نوع دارد؟
بیماری اسکولیوز یا scoliosis چیست؟ «اسکلیوز نوعی عارضه یا ناهنجاری است که باعث انحراف ستون فقرات می‌شود. رایجترین اسکولیوز در کمر و قسمت فوقانی ستون فقرات است و به‌شکل تک گره یا C شکل و 2 گره یا S شکل مشاهده می‌شود.»
اسکولیوز کمر چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، رایجترین اسکولیوز در ناحیه کمر یا قسمت فوقانی ستون فقرات ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد اسکولیوز کمر، ناراحتی و درد جزئی به همراه دارد اما در اسکولیوزهای پیشرفته، نشستن، ایستادن و پیاده‌روی طولانی برای بیمار غیرممکن می‌شود.
نمونه انحراف در ستون فقرات (اسکولیوز) و ستون فقرات سالم
علت بیماری اسکلیوز
یکی از پرتکرارترین سوالات مخاطبین کلینیک آبادیس، این است که بیماری اسکلیوز چطور به وجود می‌آید و دلیل آن چیست؟ بیماری اسکلیوز ستون فقرات معمولاً در سنین کودکی یا نوجوانی و همزمان با رشد سریع افراد اتفاق می‌افتد. این بیماری در خانم‌ها بسیار رایج‌تر از آقایان است.
علائم اسکولیوز
بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری اسکولیوز، از بیماری خود خبر ندارند؛ زیرا این بیماری در اکثر مواقع دردناک نبوده و قابل‌مشاهده نیست.
مهمترین علائم اسکولیوز شامل موارد زیر می‌شود:
1. سابقه خانوادگی (ژنتیک)
تحقیقات نشان می‌دهد تقریباً 38% بیماران به دلیل سابقه خانوادگی به اسکولیوز ستون فقرات دچار شده‌اند. عوامل زیر می‌توانند احتمال ابتلا را افزایش دهند:
- نقص یا ضربه جدی در هنگام زایمان مثل فلج مغزی
- انواع عفونت به‌ویژه در سنین کودکی
- جهش سریع رشدی به‌طور غیرطبیعی در سنین نوجوانی
ستون فقرات دو گره یا S شکل در بیمار بالغ
2. عدم تقارن و تعادل بدن
یکی دیگر از نشانه های اسکولیوز، عدم تقارن و تعادل بدن محسوب می‌شود. البته در بسیاری از موارد این موضوع قابل‌مشاهده نیست یا دست‌کم به توجه زیادی نیاز دارد. شایع‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر است:
- بدن به‌طور غیرارادی به یک سمت خم می‌شود.
- طول پاها متفاوت از یکدیگر است.
- یکی از لگن‌ها برجسته‌تر از دیگری است.
- یکی از شانه‌ها بالاتر از دیگری است.
- لباس به‌طور یکنواخت روی بدن قرار نمی‌گیرد.
- کجشدن خط دید و زاویه چشم.
این علائم در نوزادان به‌شکل متفاوتی مشاهده می‌شود:
- برآمدگی یک طرف قفسه سینه
- خوابیدن نوزاد فقط به یک پهلو
- خمیدگی دائم بدن نوزاد
- در موارد شدید منجر به تنگی نفس، درد در قفسه سینه و مشکلات قلبی و ریوی می‌شود.
- نکته: به تعویق انداختن درمان اسکلیوز در نوزادان باعث پیشرفت اختلال قلبی ریوی خواهد شد.
نمونه اسکولیوز کمر در کودک
3. احساس درد
در بسیاری از موارد، بیمار متوجه درد اسکولیوز نمی‌شود یا درد آن، محدود به ناراحت و معذب‌کردن است. اما اگر بیماری اسکولیوز پیشرفت کند، بسیار دردناک خواهد بود و باعث ناتوانی شدید بیمار و از پا افتادن آن می‌شود.
4. خستگی
یکی دیگر از نشانه‌های بارز انواع اسکولیوز، خستگی مفرط و دائمی است. هرچه منحنی تک گره C شکل یا منحنی دو گره S شکل شدیدتر و منحنی آن بازتر باشد، عضلات بیشتری برای تراز و متعادل نگه‌داشتن بدن درگیر می‌شوند.
به همین دلیل هم، بیمار پس از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت، خستگی زیادی را حس می‌کند.
عوارض اسکولیوز
با وجود این همه مشکل، اگر درمان اسکولیوز به تعویق بیفتد چه مشکلی برای فرد به وجود می‌آید؟
1. مشکلات قلبی و ریوی
انحراف شدید ستون فقرات می‌تواند به قفسه سینه فشار آورده و باعث بروز بیماری‌های شدید قلبی و ریوی شود و عملکرد تنفس و پمپاژ خون را دچار مشکل کند.
2. کمر درد
یکی دیگر از مشکلاتی که اسکولیوز کمر برای بیماران به همراه دارد، احساس درد شدید در ناحیه کمر است؛ به‌صورتی که بیمار پس از طولانی نشستن، طولانی ایستادن و پیاده‌روی طولانی، دچار درد شدید می‌شود.
در این شرایط رفته‌رفته درد شدیدتر شده و عملکرد کلی بیمار را مختل می‌کند.
در بعضی موارد اسکولیوز باعث کمردرد شدید در بیمار می‌شود.
3. مشکلات در راه رفتن
وقتی ستون فقرات دچار مشکل و انحراف می‌شود، باسن و پاهای فرد هم دچار عدم تراز و تعادل خواهد شد و نحوه راه رفتن فرد تغییر می‌کند.
در این شرایط ممکن است بیمار بلنگد، یا یکی از لگن‌ها در هر قدم بچرخد و لگن دیگر ثابت بماند. هرچه بیمار بیشتر روی تعادل خود تمرکز کند، عضلات بیشتری درگیر شده و زودتر و شدیدتر خسته می‌شود.
4. تغییر در ظاهر
همان‌طور که گفتیم، در اسکولیوز خفیف هم بیمار دچار ناهمواری و عدم تعادل در بدن می‌شود. در نوع پیشرفته اسکولیوز، تمامی علائم در ظاهر فرد قابل‌مشاهده است و به‌راحتی می‌توان ناهمواری در ناحیه باسن و شانه‌ها، برجستگی دنده‌ها و جابه‌جایی کمر و تنه به سمت پهلوها را مشاهده کرد.
5. مختل کردن زندگی و کاهش اعتمادبه‌نفس
تغییر شکلی که انحراف ستون فقرات در بدن ایجاد می‌کند، باعث می‌شود عضلات بدن خسته، سفت و خشک شوند و انعطاف‌پذیری بیمار از دست برود.
در این شرایط دامنه حرکتی بیمار بسیار محدود شده و باعث ایجاد اختلال در عملکرد کلی زندگی فرد می‌شود. روشن است که تمام این موارد، آسیب جدی به اعتمادبه‌نفس بیمار را به همراه دارد.
پیشگیری از اسکولیوز
انجام تمرینات تقویتی مثل پشت‌زنی، کشش‌های پشت، تمرینات یوگا و پیلاتس، شنا، ورزش‌های تناسب اندام مثل ایروبیک و زومبا و ماساژهای تخصصی، کمک قابل‌توجهی به پیشگیری از ابتلا به اسکولیوز و درمان اسکولیوز خفیف می‌کند.
انجام بعضی از ورزش‌های تقویتی و تناسب اندام، می‌تواند باعث پیشگیری اسکولیوز و درمان اسکولیوز خفیف شود.
آیا اسکولیوز باعث فلج شدن می‌شود؟
در بعضی از موارد نادر، احتمال فلج شدن بیمار مبتلا به اسکولیوز وجود دارد! اسکولیوز پیشرفته می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی مثل تنگی کانال نخاعی، تحریک عصبی، درد و ضعف در پا و فلج شود.
روش‌های درمان اسکولیوز چیست؟
روش‌های مختلفی برای درمان اسکولیوز وجود دارد که معالج براساس C یا S شکل بودن ستون فقرات و میزان انحراف آن، از بین آن‌ها یکی را تجویز می‌کند. برخی از رایجترین راه‌های درمان اسکولیوز عبارتند از:
- فیزیوتراپی اسکولیوز با روش «Schroth»
- تجویز بریس
- گچ‌گیری کمر
- جراحی
سوالات پرتکرار بیماری اسکولیوز
- علائم اسکولیوز بزرگسالان چیست؟
کمردرد، ناتوانی در ایستادن و احساس ضعف در عضلات، ناهمواری لگن و شانه‌ها.
- علائم اسکولیوز در نوزادان چیست؟
برآمدگی یک طرف قفسه سینه، خوابیدن نوزاد فقط به یک پهلو، خمیدگی دائمی بدن نوزاد، تنگی نفس و احساس درد در قفسه سینه در موارد پیشرفته.
- آیا اسکولیوز قابل پیشگیری است؟
با انجام بعضی ورزش‌های خاص مثل تمرینات تقویتی (پشت‌زنی و کشش‌های پشت)، ورزش‌های تناسب اندام (ایروبیک و زومبا)، یوگا و پیلاتس، گرفتن ماساژهای تخصصی و غیره، می‌توان از بروز اسکولیوز پیشگیری کرده یا نوع خفیف آن را به‌راحتی درمان کرد.
- درمان قطعی اسکولیوز چیست؟
روش‌های مختلفی برای درمان اسکولیوز وجود دارد که براساس نوع و شدت آن متفاوت است.
اگر در درمان بیماری سهل‌انگاری نشده باشد، درمان قطعی برای آن وجود دارد و با انواع ورزش، ماساژ، بریس، گچ‌درمانی یا عمل جراحی قابل بهبود است.
- جدیدترین روش درمان اسکولیوز چیست؟
جدیدترین متد درمانی اسکولیوز را می‌توانید در کلینیک فوق تخصصی آبادیس با ماهرترین و مجرب‌ترین پزشکان ایران تجربه کنید.
- چرا درمان زودهنگام اسکلولیوز مهم است؟
هرچه اسکولیوز زودتر درمان شود، درد و هزینه زمانی و مالی کمتری داشته و برای درمان آن می‌توان از روش درمان اسکولیوز بدون جراحی استفاده کرد.
- عوارض جراحی اسکولیوز چیست؟
برای درمان اسکولیوز بسیار پیشرفته و خطرناک، معمولاً از روش درمانی جراحی اسکولیوز استفاده می‌کنند. در شرایطی که زندگی طبیعی بیمار مختل شده، درد بسیار زیادی دارد، یا در معرض فلج است، برای او جراحی تجویز می‌شود.
در واقع عمل جراحی می‌تواند از بروز بیشتر عوارض بیماری و فلج شدن بیمار جلوگیری کند. برخی از عوارض جراحی اسکولیوز شامل موارد زیر می‌شود:
- دوره نقاهت طولانی (بیش از یک سال).
- عفونت زخم.
- لخته خون.
- ماندگاری درد تا چندین ماه پس از عمل.
- در صورتی که اسکولیوز باعث آسیب به ستون فقرات شده باشد، بعد از عمل هم عوارض بی‌حسی و ضعف دائمی باقی می‌ماند.